Rozważania Biblijne 19.11.2023
Ebene 2
Pierwsze czytanie – z ksiegi Przyslow 31, 10-31
Niewiastę dzielną któż znajdzie? Jej wartość przewyższa perły. Serce małżonka jej ufa, na zyskach mu nie zbywa; nie czyni mu źle, ale dobrze przez wszystkie dni jego życia. O len się stara i wełnę, pracuje starannie rękami. Podobnie jak okręt kupiecki żywność sprowadza z daleka. Wstaje, gdy jeszcze jest noc, i żywność rozdziela domowi, <a obowiązki - swym dziewczętom>. Myśli o roli - kupuje ją: z zarobku swych rąk zasadza winnicę. Przepasuje mocą swe biodra, umacnia swoje ramiona. Już widzi pożytek z swej pracy: jej lampa wśród nocy nie gaśnie. Wyciąga ręce po kądziel, jej palce chwytają wrzeciono. Otwiera dłoń ubogiemu, do nędzarza wyciąga swe ręce. Dla domu nie boi się śniegu, bo cały dom odziany na lata sporządza sobie okrycia, jej szaty z bisioru i z purpury. W bramie jej mąż szanowany, gdy wśród starszyzny kraju zasiądzie. Płótno wyrabia, sprzedaje, pasy dostarcza kupcowi. Strojem jej siła i godność, do dnia przyszłego się śmieje. Otwiera usta z mądrością, na języku jej miłe nauki. Bada bieg spraw domowych, nie jada chleba lenistwa. Powstają synowie, by szczęście jej uznać, i mąż, ażeby ją sławić: «Wiele niewiast pilnie pracuje, lecz ty przewyższasz je wszystkie». Kłamliwy wdzięk i marne jest piękno: chwalić należy niewiastę, co boi się Pana. Z owocu jej rąk jej dajcie, niech w bramie chwalą jej czyny.
Ksiega Przyslow :
- W swych pierwszych dziewieciu rozdzialach, zaprasza do pielegnowania cnoty madrosci, jako tej, ktora uczy, jak dobrze zyc.
- Konczy sie piesnia, opiewajacą chwałę dzielnej, doskonalej niewiasty, ktorej zycie jest przykladem dla innych.
- Przeslanie zawarte w tych rozdzialach mowi, ze przebywajac w obecnosci takiej kobiety, czlowiek zaznaje szczescia.
Portret dzielnej, doskonalej niewiasty :
- pracowitej, wiernej, bardzo dobrze zajmujacej sie domem i dbajacej o meza, opiekujacej sie ubogimi i nieszczesliwymi
- takiej, ktora powinien poslubic mezczyzna, pragnacy byc szczesliwym
Piesn ta ma charakter alfabetyczny. Podobnie, jak w psalmach alfabetycznych, kazdy werset (w oryginalnej wersji), zaczyna kolejna litera alfabetu. Nie chodzi tu jednak o technike pisania ale o afirmacje wiary. Dzielna i doskonala kobieta to ta, ktora jest « przesiaknieta » madroscia Boza, ktora zrozumiala wszystko od A do Z ...
Zaskakujace jest to, ze zarysowany tu portret kobiety, nie ma w sobie nic nadzwyczajnego! Wypelnia ona zwykle, codzienne obowiazki w domu. Autor nie wypowiada sie ani za, ani przeciw roli kobiety prowadzacej dom. Zreszta, wspomina tez o jej zajeciach handlowych i charytatywnych.
* « Koroną męża jest dzielna żona » (Prz 12,4)
* « szczęśliwy, kto mieszka z żoną rozumną » (Syr 25,8)
* « Szczęśliwy mąż, który ma dobrą żonę, liczba dni jego będzie podwójna.
Dobra żona radować będzie męża, który osiągnie pełnię wieku w pokoju.
Dobra żona to dobra część dziedzictwa i jako taka będzie dana tym, którzy się boją Pana: wtedy to serce bogatego czy ubogiego będzie zadowolone
i oblicze jego wesołe w każdym czasie. » (Syr 26, 1-4)
Dobra żona radować będzie męża, który osiągnie pełnię wieku w pokoju.
Dobra żona to dobra część dziedzictwa i jako taka będzie dana tym, którzy się boją Pana: wtedy to serce bogatego czy ubogiego będzie zadowolone
i oblicze jego wesołe w każdym czasie. » (Syr 26, 1-4)
* « Jak słońce wschodzące na wysokościach Pana, tak piękność dobrej kobiety między ozdobami jej domu. » (Syr 16,16)
· « Bóg rzekł: «Nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam, uczynię mu zatem odpowiednią dla niego pomoc… Po czym Pan Bóg z żebra, które wyjął z mężczyzny, zbudował niewiastę. A gdy ją przyprowadził do mężczyzny, mężczyzna powiedział: «Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała! Ta będzie się zwała niewiastą, bo ta z mężczyzny została wzięta».» : w oryginale hebrajskim jest dokladnie : « pomoc, ktora bedzie jego vis-à-vis. » (Rodz 1,27)
- Czyli pomoc, ktora bedzie mu kims rownym, z ktora bedzie mogl prowadzic dialog, « jak rowny z rownym » i rozwijac sie w spojrzeniu drugiej osoby, w relacji wzajemnego odkrywania siebie.
«Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała! »
- W jezyku hebrajskim, slowo mezczyzna i slowo kobieta, maja ten sam korzen : isz to mezczyzna a iszszah to kobieta.
Dalsza czesc tekstu biblijnego z ksiegi Rodzaju, opowiada o rozerwaniu, ktore wkradlo sie stopniowo do tej relacji, ktora pierwotnie byla oparta na zaufaniu i prawdziwym dialogu. Podejrzenie i zaczyn nieufnosci wdarl sie wiec tez do relacji czlowieka ze Stworzycielem. Znieksztalcil relacje mezczyzny z kobieta, ktore zaczely opierac sie nie na dialogu i zaufaniu ale na wladzy, opierajacej sie na uwodzeniu i dominacji.
· « Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę». Do niewiasty powiedział: «Obarczę cię niezmiernie wielkim trudem twej brzemienności, w bólu będziesz rodziła dzieci, ku twemu mężowi będziesz kierowała swe pragnienia, on zaś będzie panował nad tobą». Do mężczyzny zaś [Bóg] rzekł: «Ponieważ posłuchałeś swej żony i zjadłeś z drzewa, co do którego dałem ci rozkaz w słowach: Nie będziesz z niego jeść - przeklęta niech będzie ziemia z twego powodu: w trudzie będziesz zdobywał od niej pożywienie dla siebie po wszystkie dni twego życia. Cierń i oset będzie ci ona rodziła, a przecież pokarmem twym są płody roli. W pocie więc oblicza twego będziesz musiał zdobywać pożywienie, póki nie wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty; bo prochem jesteś i w proch się obrócisz!» (Rodz 3, 15-19)
- Ksiega Przyslow, na nowo przedstawia idealna pare : mezczyzna moze calkowicie polegac na swej zonie, obdarzaja sie wzajemnym zaufaniem, sa szczesliwi.
Psalm 128
Szczęśliwy każdy, kto boi się Pana,
który chodzi Jego drogami!
Bo z pracy rąk swoich będziesz pożywał,
będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie.
Małżonka twoja jak płodny szczep winny
we wnętrzu twojego domu.
Synowie twoi jak sadzonki oliwki
dokoła twojego stołu.
Oto takie błogosławieństwo dla męża,
który boi się Pana.
Niechaj cię Pan błogosławi z Syjonu,
oglądaj pomyślność Jeruzalem
przez całe swe życie.
Oglądaj dzieci twoich synów.
Pokój nad Izraelem!
Bog pragnie, by czlowiek byl szczesliwy.
Spiewamy dzis jeden z najkrotszych psalmow. Porusza on temat szczescia.
Przez cala Biblie przewija sie przeslanie, ze Bog stworzyl czlowieka, aby byl szczesliwy. Zrozumial to juz Mojzesz. Kiedy chcial, by jego tesc pomogl mu w przejsciu przez pustynie, obiecal mu: «Idziemy do kraju, o którym Pan powiedział: Daję go wam. Pójdź z nami, a będziemy ci świadczyć dobro, bowiem Pan przyrzekł dobra Izraelowi». Ten mu odpowiedział: «Nie mogę iść z tobą, lecz wrócę raczej do mego kraju i do mojej rodziny». «Nie opuszczaj nas - rzekł Mojżesz - ty bowiem znasz miejsca na pustyni, gdzie możemy rozbić obóz, ty będziesz naszym przewodnikiem. Gdy zaś wyruszysz z nami, dopuścimy cię do udziału we wszystkich dobrach, jakich nam udzieli Pan». (Lb 10, 29-32)
· «Wielki jest Pan, który chce szcześcia swojego sługi». (Ps 35, 27)
Siegajac do bardziej odleglej historii, widzimy, ze obietnice, ktore Bog dal Abrahamowi, mowily wlasnie o szczesciu. W epoce, w ktorej on zyl, potomstwo i dobrobyt byly znakiem szczescia, a blogoslawienstwo bylo jego synonimem.
· “...będę ci błogosławił i twoje imię rozsławię: staniesz się błogosławieństwem. Będę błogosławił tym, którzy ciebie błogosławić będą” (Rodz 12, 2-3)
Bog ustanawia Prawo dla szczescia czlowieka.
· « Strzeż Jego praw i nakazów, które ja dziś polecam tobie pełnić; by dobrze ci się wiodło i twym synom po tobie; byś przedłużył swe dni na ziemi, którą na zawsze daje ci Pan, Bóg twój.” (Pwt 4,40)
· « Oby zawsze mieli w sercu tę samą bojaźń przede Mną i wykonywali zawsze wszystkie moje przykazania po wszystkie dni, aby się dobrze powodziło im i synom ich na wieki. » (Pwt 5,29)
· « Słuchaj, Izraelu, i pilnie tego przestrzegaj, aby ci się dobrze powodziło i abyś się bardzo rozmnożył, jak ci przyrzekł Pan, Bóg ojców twoich, że ci da ziemię opływającą w mleko i miód. » (Pwt 6,3)
· « Szczęśliwy każdy, kto boi się Pana, który chodzi Jego drogami! » (dzisiejszy psalm)
- « Bac sie Boga » znaczy tu : « chodzic Jego sciezkami », przestrzegac Prawa, ktore Bog dal bo to przestrzeganie zapewnia szczescie czlowiekowi.
Szczescie w zyciu codziennym.
- Bog zwraca uwage na nasze zycie codzienne. To w nim ksztaltuje sie nasze szczescie : w konkretnej rzeczywistosci.
Teksty biblijne nie raz powtarzaly, ze Boga trzeba szukac nie tylko w murach swiatyn ale tez w calym naszym codziennym zyciu.
Jednakze jestesmy wolni i czasem zbaczamy z dróg Pana. Dlatego nie bez powodu znajdujemy w psalmie 128 slownictwo zaczerpniete z ksiegi Rodzaju, gdzie Bog mowi do Adama :
« przeklęta niech będzie ziemia z twego powodu: w trudzie będziesz zdobywał od niej pożywienie dla siebie po wszystkie dni twego życia. » a do Ewy powiedzial : « «Obarczę cię niezmiernie wielkim trudem twej brzemienności, w bólu będziesz rodziła dzieci …»
Przytoczony tu fragment z ksiegi Rodzaju :
- stwierdza tylko istnienie spirali zla, ktora powstaje w chwili, gdy zbaczamy z dobrej drogi, gdy ogrod rajski zamienia sie w ziemie niezgody i nieszczescia
- brzmi jak ostrzezenie
Tymczasem slowa spiewanego dzis psalmu, mowia o czlowieku wiernym, ktory miluje Boga. To jemu, Bog obiecuje sukces i szczescie rodzinne :
« Bo z pracy rąk swoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie. Małżonka twoja jak płodny szczep winny we wnętrzu twojego domu. Synowie twoi jak sadzonki oliwki dokoła twojego stołu. Oto takie błogosławieństwo dla męża, który boi się Pana. »
Koncepcja szczescia, zmieniala sie na przestrzeni wiekow. Jednak tym, co jest niezmienne bardzo wazne jest to, bysmy nie zapominali, ze Bog pragnie szczescia dla swoich dzieci.
Drugie czytanie - z pierwszego listu do Tesaloniczan 5, 1-6
Nie potrzeba wam, bracia, pisać o czasach i chwilach. Sami bowiem dokładnie wiecie, że dzień Pański przyjdzie tak, jak złodziej w nocy. Kiedy bowiem będą mówić: «Pokój i bezpieczeństwo» - tak niespodzianie przyjdzie na nich zagłada, jak bóle na brzemienną, i nie ujdą. Ale wy, bracia, nie jesteście w ciemnościach, aby ów dzień miał was zaskoczyć jak złodziej. Wszyscy wy bowiem jesteście synami światłości i synami dnia. Nie jesteśmy synami nocy ani ciemności. Nie śpijmy przeto jak inni, ale czuwajmy i bądźmy trzeźwi!
Kiedy przyjdzie dzień Pański ?
- Jest to jedno z waznych pytan, nurtujacych Tesaloniczan.
- Podobnie jak Pawel, Tesaloniczanie zyli w oczekiwaniu bliskiego powrotu Jezusa. To oczekiwanie bylo pelne niecierpliwosci i zaangazowania.
· “Nie potrzeba wam, bracia, pisać o czasach i chwilach. Sami bowiem dokładnie wiecie, że dzień Pański przyjdzie tak, jak złodziej w nocy”
· “W sprawie przyjścia Pana naszego Jezusa Chrystusa i naszego zgromadzenia się wokół Niego, prosimy was, bracia, abyście się nie dali zbyt łatwo zachwiać w waszym rozumieniu ani zastraszyć bądź przez ducha, bądź przez mowę, bądź przez list, rzekomo od nas pochodzący, jakoby już nastawał dzień Pański. (2 Tes 2,1)
- Pawel nie mowi o powrocie Jezusa ale o Jego nadejsciu.
Dlaczego nikt nie zna daty nadejscia dnia Panskiego?
1. Poniewaz czas nalezy do Boga.
· “On to zmienia okresy i czasy, usuwa królów i ustanawia królów, udziela mędrcom mądrości, a wiedzy rozumnym. On odsłania to, co niezgłębione i ukryte, i zna to, co spowite w ciemność, a światłość mieszka u Niego.” (Daniel 2, 21-22)
· “ Lecz o dniu owym i godzinie nikt nie wie, nawet aniołowie niebiescy, tylko sam Ojciec.” (Mt 24,36)
- Jezus daje nam tu wspaniala lekcje pokory : On sam akceptuje to, ze nie wie kiedy ten dzien nadejdzie. Calkowicie ufa Ojcu. Ufa Mu nawet w Getshemani, gdzie znajduje sie w ogniu walki swiatla z ciemnoscia…
2. Piotr mowi, ze dlugosc oczekiwania na nadejscie dnia Panskiego zalezy rowniez od nas :
· « Niech zaś dla was, umiłowani, nie będzie tajne to jedno, że jeden dzień u Pana jest jak tysiąc lat, a tysiąc lat jak jeden dzień. Nie zwleka Pan z wypełnieniem obietnicy - bo niektórzy są przekonani, że Pan zwleka - ale On jest cierpliwy w stosunku do was. Nie chce bowiem niektórych zgubić, ale wszystkich doprowadzić do nawrócenia. Jak złodziej zaś przyjdzie dzień Pański, w którym niebo ze świstem przeminie, gwiazdy się w ogniu rozsypią, a ziemia i dzieła na niej zostaną znalezione. » (2 P 3, 8-10)
· « Zapytywali Go zebrani: «Panie, czy w tym czasie przywrócisz królestwo Izraela?» Odpowiedział im: «Nie wasza to rzecz znać czasy i chwile, które Ojciec ustalił swoją władzą, ale gdy Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi». (Dz 1, 6-8)
- Jezus wskazuje tu na nasza odpowiedzialnosc i zapowiada zeslanie Ducha Swietego, zachecajac, bysmy pozwalali sie Mu prowadzic, jak mowi czwarta modlitwa eucharystyczna :
« Abyśmy żyli już nie dla siebie, * ale dla Chrystusa, który za nas umarł i zmartwychwstał, zesłał On od Ciebie, Ojcze, jako pierwszy dar dla wierzących, Ducha Świętego który dalej prowadzi Jego dzieło na świecie i dopełnia wszelkiego uświęcenia. »
Literacki gatunek apokaliptyczny.
- Slownictwo i gatunek literacki, jakiego uzywa Pawel, sa nam obce ale byly jasne i bliskie ludziom zyjacym w pierwszym wieku naszej ery, do ktorych pisal.
- Oto slownictwo typowe dla tekstu apokaliptycznego :
· « zlodziej nocny »
· « bole rodzacej kobiety »
· « zblizajaca sie katastrofa »
- Jezus rowniez uzywal tego slownictwa, bardzo popularnego w tamtych czasach, gdy wielu Zydow oczekiwalo szybkiego przyjscia Mesjasza.
- Typowa dla tego gatunku literackiego jest opozycja miedzy swiatlem, a ciemnoscia.
Uzywanie tego gatunku literackiego ma podwojny cel:
1. Umocnicienie wiary czytelnikow, by nie zniechecali sie, jakkolwiek dlugo beda czekac.
2. Zacheca do śmiałości, do odwaznego dawania swiadectwa wiary, takze w czasie przesladowan.
Ewangelia wedlug Mateusza 25, 14-30
Podobnie też [jest] jak z pewnym człowiekiem, który mając się udać w podróż, przywołał swoje sługi i przekazał im swój majątek. Jednemu dał pięć talentów, drugiemu dwa, trzeciemu jeden, każdemu według jego zdolności, i odjechał. Zaraz ten, który otrzymał pięć talentów, poszedł, puścił je w obrót i zyskał drugie pięć. Tak samo i ten, który dwa otrzymał; on również zyskał drugie dwa. Ten zaś, który otrzymał jeden, poszedł i rozkopawszy ziemię, ukrył pieniądze swego pana. Po dłuższym czasie powrócił pan owych sług i zaczął rozliczać się z nimi. Wówczas przyszedł ten, który otrzymał pięć talentów. Przyniósł drugie pięć i rzekł: "Panie, przekazałeś mi pięć talentów, oto drugie pięć talentów zyskałem". Rzekł mu pan: "Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości twego pana!" Przyszedł również i ten, który otrzymał dwa talenty, mówiąc: "Panie, przekazałeś mi dwa talenty, oto drugie dwa talenty zyskałem". Rzekł mu pan: "Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości twego pana!" Przyszedł i ten, który otrzymał jeden talent, i rzekł: "Panie, wiedziałem, żeś jest człowiek twardy: chcesz żąć tam, gdzie nie posiałeś, i zbierać tam, gdzieś nie rozsypał. Bojąc się więc, poszedłem i ukryłem twój talent w ziemi. Oto masz swoją własność!" Odrzekł mu pan jego: "Sługo zły i gnuśny! Wiedziałeś, że chcę żąć tam, gdzie nie posiałem, i zbierać tam, gdziem nie rozsypał. Powinieneś więc był oddać moje pieniądze bankierom, a ja po powrocie byłbym z zyskiem odebrał swoją własność. Dlatego odbierzcie mu ten talent, a dajcie temu, który ma dziesięć talentów. Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma. A sługę nieużytecznego wyrzućcie na zewnątrz - w ciemności! Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów".
Sprawa zaufania.
- Bog ufa czlowiekowi, zaprasza go do współpracy, do wspoltworzenia Krolestwa - kazdego wedlug jego zdolnosci i mozliwosci. To jest pierwsze przeslanie z czytanej dzisiaj przypowiesci.
« każdemu według jego zdolności“
- Wlasciciel rozliczajac sie z dwoma pierwszymi slugami, nie przywiazuje wagi do szczegolow ich dorobku. Zauwaza, ze weszli w jego « plan biznesowy » i tego im gratuluje. Tak wiec jedyna rzecza, o jaka Bog nas prosi jest zrobic wszystko, co jest dla nas mozliwe dla Krolestwa.
Umiejetnosc podejmowania inicjatyw.
- Wlasciciel ufa swoim slugom tak bardzo, ze oczekuje, by podjeli rozne inicjatywy w czasie jego nieobecnosci. Dwoje slug tak wlasnie zrobilo : podjeli ryzyko i podwoili sume pieniedzy, ktora dal im wlasciciel. Tymczasem trzeci sluga byl ostrożny i nie chcial zaryzykowac. Jednak to nie on otrzymal gratulacje.
"Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię” – to jakby spirala zaufania…
“Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma.“
· „Ucz mądrego, a stanie się mędrszy, oświeć mądrego, a zwiększy swą wiedzę.“ (Prz 9,9) inaczej tlumaczy sie: „Jesli dajesz madremu, staje sie madrzejszy, kiedy kształcisz sprawiedliwego, rozwija sie.“
- Kiedy wybierzemy dobry kierunek jazdy, kazdy kilometr, kazda minuta zbliza nas do celu ; a kiedy jedziemy w kierunku przeciwnym, kazdy kilometr i kazda minuta oddala nas od celu.
Podarowany nam przez Boga talent, jest czescia Bozego planu.
Powrocmy do dwoch pierwszych slug, bo to oni sa tu podani za przyklad : uwierzyli ogromnej ufnosci, jaka obdarzyl ich wlasciciel. Ta moc zaufania, otworzyla ich serca i zdobyli sie na odwage - podjeli inicjatywy, dzieki ktorym pomnozyli otrzymane pieniadze.
· Trzeba zaznaczyc, ze jeden talent to byla bardzo wysoka wowczas suma pieniedzy.
Czytany dzis fragment, znajduje sie na koncu Ewangelii Mateusza. Zbliza sie czas Meki Jezusa i powierzenia Kosciola w rece Uczniow. Przeslanie jest wiec jasne: nawet jesli Jego powrot nie nastapi szybko, to Jego uczniowie beda zarzadzac skarbami Bozych planow: i trzeba bedzie podejmowac rozne inicjatywy, aby Kroleswto sie rozwijalo.
· „Nie wyście Mnie wybrali, ale Ja was wybrałem i przeznaczyłem was na to, abyście szli i owoc przynosili, i by owoc wasz trwał - aby wszystko dał wam Ojciec, o cokolwiek Go poprosicie w imię moje.“ (J 15,16)
Nie mamy sie czego obawiac bo „ w miłości nie ma lęku… » (1J 4,8)
Wlasciciel, z czytanej dzis przypowiesci, w taki sam sposob traktuje troje slug: kazdemu daje wedlug jego zdolnosci (tego, na co go stac, co jest w stanie zrobic...) i prosi tylko o zaufanie mu.
Wobec takiego zaufania, mozliwe sa dwie postawy :
1. Pierwsza polega na zauwazeniu i docenieniu ufnosci, jaka Bog nas obdarza, na radosnym otwarciu serca i „pomnazaniu Jego darow“. Jest to postawa dwoch pierwszych slug.
2. Druga, jest postawa trzeciego slugi. Nie zauwaza on, ze jego pan zaufal mu, poniewaz boi sie go i uwaza za bardzo wymagajacego. To niezrozumienie i osąd sprawiaja, ze do serca tego slugi zakradla sie nieufnosc.
